سرمایه گذار خطر پذیر کیست؟ فرآيند جذب و انجام سرمایه گذاری خطر پذیر به چه صورت می‌باشد؟ اهمیت سرمایه‌گذار خطرپذیر در فرآیند تامین مالی استارتاپها به چه میزان است؟ سرمایه گذار خطرپذیر با سایر سرمایه‌گذارها چه تفاوت و چه شباهت‌هایی دارد؟ استراتژی یک سرمایه گذار خطر پذیر چیست؟ در این مقاله از شرکت شتاب دهنده پیشگامان به تمامی این سوالات پاسخ خواهیم داد.
استارتاپها و کسب‌وکارهای کوچک، در شروع فرآیند کاری خود و برای رشد و پیشرفت نیاز به یک حامی و سرمایه‌گذار خواهند داشت. از این رو جذب سرمایه گذار خطرپذیر به عنوان حامی استارتاپها عمل کرده و یک روش پرداخت پول و سرمایه لازمه به استارتاپها تلقی می‌شود. البته همان طور که عنوان آن آشکار می‌باشد، این نوع سرمایهگذاری با خطر و ریسک بالاتری همراه خواهد شد و همچنین مزایا و سودمندی بیشتری را نیز کسب خواهد کرد.
در این مقاله قصد داریم که به تعریف مفهوم سرمایهگذاری خطرپذیر بپردازیم و در نهایت فرآيند جذب و انجام سرمایه گذاری خطر پذیر و استراتژی یک سرمایه گذار خطر پذیر را ذکر کنیم.
سرمایه گذاری خطر پذیر چیست؟
سرمایه گذاری خطر پذیر و یا سرمایهگذاری جسورانه (Venture Investing)، نوعی از سرمایهگذاری بوده که افراد و یا شرکتهای سرمایهدار، در پروژههای تازه تاسیس و استارتاپها اقدام به سرمایهگذاری با ریسک بالا میکنند. در واقع این نوع سرمايه‌گذاران برای کسب سودهای بیشتر و کلان‌تر، در استارتاپها و کسب‌وکارهای نوپا اقدام به سرمایهگذاری میکنند. از این رو به دلیل ریسک بالقوه بالای این نوع سرمایهگذاری، به آن سرمایه گذاری خطر پذیر گفته می‌شود.
سرمایه گذار خطر پذیر در استارتاپها و کسب‌وکارهای کوچکی که پتاسیل رشد بالایی در طولانی‌مدت دارند، سرمایهگذاری می‌کند. از این رو در ازای پول و سرمایه‌ای که پرداخت میکنند، بخشی از سهام استارتاپ و شرکت را نیز مالک می‌شوند. کارآفرین‌ها و مدیران کسب‌وکارهای کوچک، اصلی‌ترین مشتریان سرمایه گذار خطر پذیر هستند.
سرمایه گذار خطرپذیر ریسک تامین مالی استارتاپها و کسب‌وکارهای نوپا را بر عهده می‌گیرد، به امید این که برخی از این استارتاپها و شرکتهای تازه تاسیس از طریق حمایت‌های مالی و مدیریتی سرمایه‌گذاران، به موفقیت و کسب سود برسند.
از این رو چون استارتاپها با عدم اطمینان بالایی روبرو خواهند بود، گاهی سرمایه‌گذاری‌ها با شکست و ضررهای مالی بسیاری مواجه خواهد شد. به همین دلیل گاهی گزینش و تصمیم جهت سرمایهگذاری در استارتاپها با سخت‌گیری‌های بیشتری انجام می‌شود.
اگر چه سرمایه گذاری خطر پذیر با ریسک‌ها و خطرات زیادی روبرو خواهد شد، اما بازدهی بالاتر از انتظار و میزان متوسط آن برای سرمایه‌گذاران بسیار جذاب و مثبت می‌باشد.
از این رو این امر به عنوان یک منبع محبوب و حتی ضرودی جهت افزایش سرمایه و کسب سودهای بالا برای سرمایه‌گذاران خطرپذیر تبدیل شده است.همچنین بهره‌مندی از بخشی از سهام استارتاپها و شرکتهای نوپا برای سرمایه‌گذاران خطرپذیر بسیار سودمند بوده که می‌توانند در تصمیمات شرکت اعمال نفوذ نیز داشته باشند.
تاریخچه سرمایه گذاری خطر پذیر (جسورانه)
سرمایه گذاری خطرپذیر زیر مجموعه سرمایهگذاری خصوصی (Private Equity) بوده که توسعه آن به قرن نوزدهم و پس از جنگ جهانی دوم بر می‌گردد. در ابتدا جورجس دوریوت (Georges Doriot)، پروفسور کسب‌وکار در دانشگاه هاروارد آمریکا، در سال ۱۹۴۶ شرکتی را تحت عنوان “شرکت تحقیق و توسعه آمریکایی ARD” را تاسیس کرده و مبلغ ۳/۵ میلیون دلار را جهت سرمایهگذاری برای شرکت‌هایی با تکنولوژی تجاری در طول جنگ جهانی دوم جذب کرد.
از این رو دوریوت به عنوان پدر سرمایه گذار خطر پذیر شناخته شده است. شرکت تحقیق و توسعه آمریکایی، اولین سرمایهگذاری خود را برای پروژه‌ای که قصد بهره‌گیری از فناوری اشعه X جهت درمان سرطان را داشت، صرف کرد. زمانی که این شرکت در سال ۱۹۵۵، این اقدام را انجام داد، سرمایه ۲۰۰ هزار دلاری دوریوت تبدیل به سود ۱/۸ میلیون دلار شد.
در ابتدای دهه ۱۹۹۰، با ظهور اینترنت صنعت سرمایه گذاری خطر پذیر نیز رشد و گسترش بسیاری یافت. چرا که شرکت‌ها و استارتاپ‌های بسیاری با پتانسیل رشد بالا تاسیس شدند و این امر بر حوزه سرمایهگذاری نیز تأثیر مثبتی داشت.
شرکت آمازون در سال ۱۹۹۴ و همچنین یاهو در سال ۱۹۹۵ شروع به فعالیت کرده و سرمایه هر دو شرکت نیز از طریق سرمایه‌گذاران خطرپذیر تامین و پرداخت شد. از این رو این شرکت‌ها سودهای عظیم و کلانی را برای سرمایه‌گذاران خود به ارمغان داشتند.
همچنین کسب این سودها نیز باعث ورود بیشتر سرمایه به حوزه VC و استارتاپ‌های تازه تاسیس شد. به گونه‌ای که تعداد ۴۰ شرکت سرمایه گذار خطر پذیر در سال ۱۹۹۱، تبدیل به ۴۰۰ شرکت سرمایهگذاری در سال ۲۰۰۰ میلادی و با مجموع سرمایه بیش از ۹۰ میلیارد دلار شد.
۵ ویژگی سرمایه گذاری خطرپذیر
۱. ریسک‌پذیری
اولین و مهمترین ویژگی سرمایه‌گذاران خطرپذیر، مربوط به ریسک‌پذیری بالای آنها می‌باشد. چرا که این صندوق، ریسک بالای سرمایهگذاری را با فرصت کسب سود بالا و کلان از استارتاپها و کسب‌وکارهایی با پتانسیل رشد بالا که محصول منحصربه‌فرد با قابلیت رقابتی بالا در بازار ارائه میکنند، را پذیرش می‌کند.
۲. دارای دید بلندمدت
کسب سود کلان با دیدگاه بلندمدت و سرمایهگذاری طولانی (البته دوره زمانی مشخص و قابل انتظار) امکان‌پذير خواهد بود. از این رو با داشتن دیدگاه کوتاه‌مدت نمی‌توان سود بالا و کلانی را انتظار داشت.
۳. اعمال نفوذ در مدیریت استارتاپها
همان طور که در عنوان‌های قلبی بیان کردیم، سرمایه‌گذاران خطرپذیر می‌توانند در ازای پرداخت سرمایه استارتاپها و کسب‌وکارها، بخشی از سهام آنها را درخواست کنند. از این طریق قادر خواهند بود که در مدیریت و تصمیم‌گیری‌ها اعمال نفوذ کرده و از تجربه و دانش خود جهت حفظ سرمایه اقدام نمایند.
۴. مشارکت سرمایه‌گذار و مدیر کسب‌وکار
اگر سرمایه‌گذاران خطرپذیر مالک بخشی از سهام کسب‌وکارها شوند، از هر ابزاری جهت کمک به کسب‌وکار و موفقیت آن بهره خواهند برد. از این رو سرمایه‌گذار و مدیر کسب‌وکار هر دو در مدیریت شرکت سهیم شده و با یکدیگر جهت کسب موفقیت و رشد کسب‌وکار مشارکت خواهند داشت.
۵. ارزیابی کامل کسب‌وکار
سرمایه‌گذار خطرپذیر، استارتاپها و کسب‌وکارهایی را که رشد سریعی را در آینده خواهند داشت را انتخاب کرده و به صرف سرمایه می‌پردازند. از این رو تمام جوانب و آیتم‌های کسب‌وکار چون وضعیت اقتصادی، محصول و خدمات کسب‌وکار، وضعیت بازار، پتانسیل رشد، مقبولیت مشتری و… را بررسی میکنند.
فرآیند جذب سرمایه برای استارتاپ و انجام سرمایهگذاری خطرپذیر چگونه است؟
در فرآیند جذب سرمایه برای استارتاپ، ۴ عامل و فعال اصلی وجود دارد. ابتدا کارآفرین و مدیر کسب‌وکار که نیاز به رفع مسائل مالی شرکت داشته، مجموع سرمایه‌گذارانی که به دنبال تامین مالی کسب‌وکارها و کسب سود کلان هستند، بانک‌های سرمایهگذاری که به عنوان پل ارتباطی میان صنایع و بازار عمومی نقش ایفا میکنند، و در نهایت سرمایه گذار خطر پذیر که حلقه ارتباط میان این سه عامل فرآيند می‌باشد.
شرکتهای VC، از طریق مشارکت با سایر سرمایه‌گذاران، استارتاپها و کسب‌وکارهای نافع مورد نظر خود را انتخاب و به مدیریت ریسک موجود در پروژه‌ها اقدام می‌نمایند. از این رو زمانی که استارتاپها و کسب‌وکارهای نوپا توانستند نظر شرکتهای VC را جلب نمایند، این شرکت تحقیقات خود را جهت اطلاع از تمام داده‌های لازمه استارتاپها جهت تصمیم‌گیری و پیش‌بینی بازده مورد انتظار سود آنان را شروع خواهد کرد.
به طور معمول یک تحلیل‌گر حرفه‌ای بر انجام تحقیقات لازم و مطالعه مدل کسب‌وکار، تاریخچه عملیاتی استارتاپ، مدیریت و نوع محصول و خدمات، تحلیل پتانسیل رشد استارتاپ و… تمرکز خواهد کرد. از این رو تحقیقات بخش بسیار مهمی در سرمایه گذاری خطر پذیر می‌باشد.
در صورتی که تحقیقات به پایان رسید و استارتاپ و کسب‌وکار نوپا مورد تایید سرمایه گذار خطرپذیر جهت جذب سرمایه بودند، شرکت بخشی از سرمایه تعیین شده و یا تمام سرمایه را در ازای بخشی از سهام شرکت به کارآفرین و مدیر پرداخت خواهد کرد. از این رو سرمایه‌گذاران خطرپذیر نقش فعالی را جهت نظارت و مشاوره جهت رشد و پیشرفت کسب‌وکار خواهند داشت.
در نهایت نیز پس از اتمام دوره مورد نظر سرمایه گذار خطرپذیر، بانک‌های سرمایهگذاری وارد پروسه سود خواهند شد و سهام کسب‌وکار را از سرمایه‌گذار خریداری خواهند کرد. از این رو افراد دیگر نیز وارد پروسه کسب سود و پروژه کسب‌وکار خواهند شد.
کلام آخر
با توجه به مطالب گفته شده، پاسخ تمام سوالات مربوط به حوزه سرمایه گذاری خطر پذیر بیان شد. سرمایهگذاری خطرپذیر در دنیای تجارتی امروزی بسیار مهم می‌باشد. این گروه از سرمایه‌گذاران می‌توانند افراد ثروتمند و یا شرکتهای بزرگ و مطرح دنیا باشند. از این رو سرمایه گذار خطر پذیر، همان طور که از نام آن آشکار است، ریسک و خطر بسیاری دارد. به همین دلیل این سرمایه‌گذاران در ازای تامین سرمایه استارتاپها و کسب‌وکارهای کوچک، بخش زیادی از سهام آنها را درخواست کرده و در مدیریت و تصمیم‌گیری‌ها مشارکت خواهند داشت.