در این مقاله از شرکت شتاب دهنده پیشگامان در صدد هستیم توضیح دهیم راهاندازی یک شرکت دانش بنیان برای افرادی که تخصصی در زمینه‌های مربوط به این حوزه دارند، مزیت‌های بسیاری دارد. تا پیش از دهه ۹۰، ایده‌های دانش بنیان، بدون قانون و ضابطه خاصی بررسی می‌شدند و اگر مورد تایید کارشناسان مربوطه قرار می‌گرفتند، مجوز ثبت شرکت دانش بنیان را دریافت می‌کردند. اما از سال ۱۳۹۲ برای شناسایی لیست محصولات دانش بنیان ایران ارائه شد. این لیست این لیست به صورت سالانه یا دو سال یک‌بار بروزرسانی می‌شود و آخرین نسخه آن در سال ۱۴۰۰ منتشر شده است.
در این مقاله به سراغ لیست کالاهای دانش بنیان می‌رویم. اگر قصد تجاری سازی محصولات دانش بنیان را دارید، این مقاله را از دست ندهید. شاید ایده‌ای که در ذهن دارید، در دسته محصولات دانش بنیان قرار بگیرد و مقدمه‌ای برای راهاندازی یک استارتاپ موفق باشد.
محصول دانش بنیان چیست؟
پیش از هرچیز بیایید بررسی کنیم محصول و شرکت دانش بنیان چیست؟ این شرکتها، به پشتوانه دانش و تحقیقات، خدمات یا محصولی را تولید میکنند و برای تجاریسازی آن، اقدامات لازم را انجام میدهند. گاهی اوقات، تولید محصولات این شرکتها، به تکنولوژیها و تجهیزات پیشرفته هم نیاز دارد. در این صورت باید برای جذب سرمایهگذار اقدام کنند.
به بیان ساده می‌توانیم بگوییم محصولات دانش بنیان ایران، کالاهایی هستند که نمیتوان آنها را به سادگی تولید کرد. بیایید با ذکر یک مثال ساده، تفاوت بین محصولات دانش بنیان و محصولات صنعتی معمول را مشخص کنیم. ساخت کالایی مثل کولر آبی، کاری است که از عهده صنعتگران برمیآید و به تکنولوژیهای مدرن نیاز ندارد.
اما برای ساخت سیستم خنک‌کننده هوشمند، باید از تجهیزات نوین و دانش تخصصی در زمینه کامپیوتر استفاده کرد. سیستم سرمایشی هوشمند، قدرت تشخیص دمای محیط را دارد، از راه دور کنترل می‌شود و حتی حسگر هوشمند دارد تا تشخیص بدهد دمای مناسب محیط چقدر باید باشد. در نتیجه تجهیزات سیستم‌های سرمایشی هوشمند، جزو محصولات دانش‌بنیان محسوب می‌شوند.
چرا دانستن لیست محصولات دانش بنیان ایران اهمیت دارد؟
لیست محصولات دانش بنیان ایران بر اساس تحقیقات افراد متخصص در این حوزه تدوین شده است. در این لیست، همچنین از نمونههای مشابه بینالمللی الگوبرداری شده؛ بنابراین نتیجه تحقیقات بینالمللی هم روی آن تأثیر داشته است. اگر قصد راهاندازی استارتاپ یا ثبت شرکت دانش بنیان دارید، باید از لیست کالاهای دانش بنیان اطلاع داشته باشید.
گاهی اوقات بنیانگذاران یک استارتاپ، نمیدانند ایدهشان در دسته محصولات دانش بنیان ایران قرار میگیرد و از مزایای آن استفاده نمیکنند. پس در گام اول، این لیست را به صورت کامل بررسی کنید و در مراحل بعدی از افراد حرفهای در این زمینه مشورت بگیرید تا مراحل راهاندازی کسب و کار و ثبت شرکت را یاد بگیرید.
به یاد داشته باشید که تجاری سازی محصول، بدون مشورت و پیش رفتن با آزمون و خطا، تنها زمان، سرمایه و منابعتان را تلف می‌کند. مشورت با افراد متخصص، شما را در زمان کوتاه‌تر و هزینه کم‌تر به نتیجه می‌رساند. بیشتر بخوانید: تفاوت استارتاپ و شرکت دانش بنیان در چیست؟
محصولات دانش بنیان ایران
تاکنون هشت بروزرسانی برای لیست محصولات دانش بنیان ایران ارائه شده است. در ادامه، خلاصه‌ای از نسخه‌های مختلف این لیست را ارائه می‌دهیم و محصولاتی که در طرح‌های دانش بنیان، مورد قبول واقع می‌شوند را نام می‌بریم.
نسخه هشتم کالاهای دانش بنیان بهار ۱۴۰۰
در حال حاضر مهم‌ترین لیستی که برای بررسی خدمات و محصولات دانش بنیان باید بررسی کنید، همین لیست است. در این لیست کلی، ۹ دسته‌بندی کلی وجود دارد که هرکدام از آنها، شامل زیردسته‌هایی هم هستند. در ادامه دسته‌بندی‌های کلی لیست خدمات و محصولات دانش بنیان ۱۴۰۰ را ارائه می‌دهیم.
• کشاورزی، فناوری زیستی و صنایع غذایی
• دارو و فرآورده‌های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان
• مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی
• ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته
• وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی
• سخت افزارهای برق و الکترونیک، لیزر و فتونیک
• فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای
• خدمات تجاریسازی
• صنایع فرهنگی، صنایع خلاق و علوم انسانی و اجتماعی
نسخه هفتم کالاهای دانش بنیان ایران پاییز ۱۳۹۹
دسته‌بندی محصولات در این نسخه، هشت مورد بود و «صنایع فرهنگی، صنایع خلاق و علوم انسانی و اجتماعی» در آن وجود نداشت. تفاوت دیگر نسخه هفتم با نسخه‌های قبلی این بود که خدمات و محصولات مبتنی بر تکنولوژی را به دو سطح ۱ و ۲ تفکیک نمی‌کرد. نسخه پی‌دی‌اف کالاهای دانش بنیان ایران در سال ۱۳۹۹ را نیز در پیوست قرار داده‌ایم.
نسخه ششم کالاهای دانش بنیان پاییز ۱۳۹۸
متخصصان توسعه کسب و کار و مشاوران ثبت شرکت دانش بنیان، این نسخه را به عنوان یکی از جامع‌ترین نسخه‌های لیست محصولات دانش بنیان می‌دانند. زیرا تغییرات جامعی نسبت به لیست‌های قبلی داشت. دسته‌بندی‌های اصلی این لیست مانند مواردی است که در سال ۱۳۹۹ ارائه شد. به عبارتی می‌توان گفت دو لیستی که در سال‌های بعد ارائه شد، این فهرست را به عنوان مبنای ارزیابی خود قرار داده بودند.
نسخه پنجم کالاهای دانش بنیان بهار ۱۳۹۷
در نسخه پتجم، دسته‌بندی‌های اصلی محصولات شامل ۹ مورد بود و «محصولات پیشرفته سایر حوزه‌ها» هم به عنوان یک دسته‌بندی اصلی در نظر گرفته شده بود. ایده‌هایی که محصولی در زمینه معدن، صنایع دریایی، راه‌سازی، ریلی کشاورزی، دامپروری و زیست‌محیطی ارائه می‌دادند در این دسته‌بندی قرار می‌گرفتند. صنایع فرهنگی و خلاق هم یکی از زیرمجموعه‌های «محصولات پیشرفته سایر حوزه‌ها» بودند که در نسخه‌های بعدی به یک دسته‌بندی اصلی مجزا تبدیل شدند.
نسخه چهارم کالاهای دانش بنیان ایران بهار ۱۳۹۶
نسخه چهارم یکی از مهم‌ترین لیست‌های محصولات دانش بنیان ایران بود و برای اولین بار به فرمی که پیش از این راجع به آن صحبت کرده بودیم، دسته‌بندی شده بود. این دسته‌بندی‌ها مانند دسته‌هایی بود که در سال ۱۳۹۶ ارائه شد.
نسخه سوم کالاهای دانش بنیان زمستان ۱۳۹۴
سه نسخه ابتدایی که به عنوان لیست کالاها و خدمات دانش بنیان ارائه شدند، ساده و ابتدایی بودند. اما همین لیست‌ها مبنای فهرست پیشرفته‌ای که امروز در اختیار داریم را تشکیل میدهند. در سال ۱۳۹۴، ایده‌هایی که محصولاتی در حوزه‌های زیر ارائه می‌دادند، دانش بنیان شناخته می‌شدند:
• صنایع غذایی
• فناوری‌های آب، خاک و هوا
• تکنولوژیهای دریایی
• تکنولوژیهای کشاورزی و دامپروری
• نوآوری‌های حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی
• تکنولوژیهای نرم، هویت‌ساز و فرهنگی
• ایده‌های حوزه IT و نرم‌افزاری
نسخه دوم کالاهای دانش بنیان زمستان ۱۳۹۳
دومین نسخه‌ای که در سال ۹۳ ارائه شد، چیز جدیدی نداشت و فقط جزییات بیشتری به آنچه در فهرست اول بود، اضافه می‌کرد. کارشناسان با بازبینی لیست اول و بررسی ایرادهای آن، فهرست را غنی‌تر کردند تا به عنوان یک معیار برای سنجش ایده‌های دانش بنیان مورد بررسی قرار بگیرد.
نسخه اول کالاهای دانش بنیان ایران ۱۳۹۲
اولین نسخه از لیست کالاهای دانش بنیان در سال ۹۲ ارائه شد و بسیار ابتدایی بود. در این لیست صرفا مشخص شده بود که دسته‌بندی‌های زیر به عنوان محصولات و خدمات دانش بنیان شناخته می‌شوند:
• تکنولوژیهای زیستی
• ساخت تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی
• ایده‌های حوزه نفت، گاز و پتروشیمی
• فناوری اطلاعات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای
• برق، الکترونیک و سخت‌افزارهای رایانه‌ای
• مواد پیشرفته
• داروهای پیشرفته و مهندسی پزشکی
این دسته‌بندی‌ها بسیار کلی بودند و هیچ زیرمجموعه‌ای نداشتند. در نتیجه استارتاپ‌های این حوزه، توسط افراد متخصص مورد بررسی قرار می‌گرفتند تا تشخیص بدهند که می‌توانند به عنوان یک کسب و کار دانش بنیان فعالیت داشته باشند یا خیر.
شرایط مورد نیاز برای ثبت شرکت دانش بنیان
شرکت دانش بنیان، ویژگی های مختلفی دارد که در مقاله «شرکت های دانش بنیان دارای چه ویژگی هایی هستند» به آن پرداخته‌ایم. اما در ادامه به شرایطی که برای راهاندازی یک استارتاپ دانش بنیان باید به آن توجه داشته باشید را توضیح می‌دهیم.
تولید محصولات دانش بنیان ایران باید با استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته یا متوسط انجام شود. بنابراین تجاری ساده ایده دانش بنیان به یک تیم حرفهای و متخصص نیاز دارد و همین فرایند پیچیده تولید است که برای محصول، ارزش افزوده ایجاد می‌کند. استفاده از تکنولوژی برای چنین ایده‌هایی مانع از کپی‌برداری می‌شود. در واقع رقبایی که تجهیزات و منابع لازم را نداشته باشند، نمی‌توانند نمونه مشابه محصولات دانش بنیان تولید کنند و این مسئله یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود.
اگر ایده‌های دانش بنیان پتانسیل بالایی برای درآمدزایی داشته باشند، جذب سرمایه گذار برای ایده کار ساده‌ای است. پس اگر چنین ایده‌ای در ذهن دارید، گام‌های تجاری سازی آن را با دقت و یکی یکی پیش ببرید تا یک استارتاپ پشتوانه‌دار راهاندازی کنید و در نهایت هم به یک کسب و کار موفق تبدیل شوید.
کلام آخر؛ از کجا بفهمیم ایده ما یک ایده دانش بنیان است؟
همانطور که در این مقاله خواندید، لیست محصولات دانش بنیان ایران، بسیار طولانی است. البته که نامه‌ها و لیست‌های رسمی، برای افرادی که با آنها آشنایی ندارند، پر از ابهام هستند. به همین دلیل گاهی اوقات حتی تشخیص اینکه یک ایده دانش بنیان است یا خیر، کار سختی خواهد بود. بهترین راه برای تشخیص دانش بنیان بودن یک ایده، مشورت با افراد متخصص زمینه توسعه کسب و کار و راهاندازی استارتاپ است. البته این متخصصان باید تجربه ثبت شرکت دانش بنیان را هم داشته باشند تا بتوانند شما را به درستی راهنمایی کنند. مقاله های توصیه شده: آشنایی با انواع شرکت های دانش بنیان و تفاوت شرکت های دانش بنیان نوع 1 و 2
شتاب دهنده پیشگامان به صورت تخصصی در زمینه ارائه خدمات شتابدهی به استارتاپ‌های دانش بنیان فعالیت دارد. در این مجموعه مشاوره‌های تخصصی توسعه کسب و کار، جذب سرمایه و برگزاری رویدادهای مختلف در این حوزه ارائه می‌شود. اگر ایده دانش بنیانی دارید و برای تجاری سازی آن برنامه‌ریزی کرده‌اید، از طریق راه‌های ارتباطی موجود در سایت با کارشناسان ما تماس بگیرید تا از حمایت‌های پیشگامان بهره‌مند شوید.